Πρώην Διευθύνων Σύμβουλος ΟΛΠ
Είναι πολύ δύσκολο πράγμα να δώσεις έναν ορισμό. Τι είναι ορθολογισμός ας πούμε; Θα
προσπαθήσω καλύτερα να τον δώσω μέσα από ένα πρόσωπο που όλοι το γνωρίζουμε αλλά πολύ λίγα ξέρουμε, οι πιο πολλοί, γι αυτόν.
Ο Σωκράτης είναι ίσως το υψηλότερο παράδειγμα ορθολογικού ανθρώπου. Ήταν απλά ένας άνθρωπος που πρόβαλε πολύ το εγώ του, το εξύψωνε, αφού θεωρούσε σημαντικό γι αυτόν ότι ήταν προτιμότερο να μάθει από μια κριτική συζήτηση παρά να έχει δίκιο.
Ο ορθολογισμός πήγαζε από το γεγονός ότι ο Σωκράτης είχε επίγνωση των ορίων του, είχε την διανοητική μετριοφροσύνη και εντιμότητα να γνωρίζει πόσο συχνά κάνει σφάλματα και πόσο η γνώση του εξαρτάται από την γνώση των άλλων.
Η στάση αυτή, ότι μπορούμε να μάθουμε από τον εαυτό μας με αυτοκριτική, από τους άλλους όταν μας ασκούν κριτική και όταν εμείς ασκούμε κριτική με στόχο την αποκάλυψη μιας αλήθειας, μας κάνει σαν ανθρώπους πιο συνετούς, λιγότερο εγωιστές, καθόλου βίαιους αφού την γνώση μας την οφείλουμε στους άλλους, μας κάνει ανεκτικούς, πιο πολύ δημοκράτες, ειλικρινείς.
Τελικά αυτή η στάση ενοποιεί το ανθρώπινο γένος σε όλο τον κόσμο. Ο χρυσός κρίκος που μας ενώνει είναι ο κριτικός διάλογος και ο νους.
Φυσικά ο κριτικός διάλογος ποτέ δεν λύνει ένα πρόβλημα για πάντα. Σπάνια ένα καλό επιχείρημα διευθετεί ένα θέμα άπαξ δια παντώς. Το επιχείρημα είναι τρόπος γνώσης, αλλά καμίας τελικής γνώσης. Απλά κατανοούμε τα πράγματα λίγο καλύτερα από την προηγούμενη φορά. Έχει σημασία το επιχείρημα και η εμπειρία σε ένα κόσμο αβέβαιο.
Ο Σωκράτης μας δίδαξε ότι έχει νόημα να δρα κάνεις με τρόπο ορθολογικό και η αποστολή του ανθρώπου να το πετύχει αυτό είναι σοβαρή. Μας έμαθε ακόμα ότι δεν μπορούμε να ζούμε με άκαμπτη σχολαστικότητα, μέσα σε βίαιο φανατισμό, με περιφρονητική αλαζονεία για τον άλλον. Η νηφαλιότης και η λεπτή ειρωνεία για τον εαυτό μας αρκεί, αφού είμαστε ατελείς και η γενική αλήθεια μας παρουσιάζεται περιορισμένα και με ειδική μορφή.
Στον αντίποδα της ορθολογικότητας βρίσκεται η ανορθολογικότης. Δεν μπορώ να δώσω εδώ ένα πρόσωπο ανορθολογικό όπως πριν, αλλά θα δώσω την ουσία της ανορθολογικότητας με τρεις λέξεις.
Ανορθολογικός είναι ο άνθρωπος που πιστεύει σε μια αλήθεια και μετά έχει συναισθήματα. Η αλήθεια του είναι αυθεντική και γύρω από αυτή δεν μπορεί να αναπτυχτεί καμία αμφισβήτηση παρά μονό συναισθήματα. Κατά συνέπεια λάθη εδώ δεν υπάρχουν σε αντίθεση με τον ορθολογισμό όπου λάθη θα υπάρχουν. Τα λάθη εδώ συγκαλύπτονται αφού θεωρούνται λάθη από εκτίμηση ποτέ λάθος της θεωρίας. Η αυτοκριτική έχει σχέση με την πίστη στη γενική αλήθεια όπως και προς τους άλλους και έτσι την θέση της ανοχής, που πάει περίπατο, παίρνει θέση η αυστηρότης.
Η ηθική ταυτίζεται με την πιστή στη δοσμένη γενική αλήθεια και ηθικό είναι οτιδήποτε εξυπηρετεί την γενική αλήθεια. Το άτομο απορροφάται από την γενική ιδέα και οι σχέσεις από διαπροσωπικές, που φτιάχνουν την κοινωνία, γίνονται σχέσεις κάτω από την αυθεντική αλήθεια όπως αυτή υλοποιείται. Ένας κόσμος βίας, απληστίας, φιλοδοξίας έχει καλά στρωθεί. Η πηγή όλων αυτών; Η αυθεντική γνώση. Η έλλειψη αμφιβολίας. Η κουφαμάρα.
Με βάση τα παραπάνω έχω την αίσθηση ότι μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε χώρο βίας τα τελευταία χρόνια.
Υπό το μανδύα της μιας αλήθειας, της μιας λύσης του νεοφιλελευθερισμού, υφιστάμεθα την βία του μνημονίου. Παρ ότι αυτή είναι η μοναδική αλήθεια, όταν εγείρεις το ερώτημα ‘πότε η κόλαση τελειώνει’ σε κοιτάζουν με περιφρόνηση και απάντηση δεν παίρνεις. Οι ολοκληρωτικές αντιλήψεις της μια λύσης δεν κατανοούν την έννοια ‘τι είναι ερώτηση’ ή ότι ‘αυτό είναι ερώτηση και θέλει απάντηση’.
Η περιφρόνηση αυτή φέρνει με την σειρά της άλλες μοναδικές λύσεις και αυτές με την σειρά τους την βία.
Ως μοναδικές κατ’ ανάγκη δεν συνομιλούν, ούτε ως πολίτες, θα ξεκαθαρίσουν τις διαφορές τους, από τότε που υπάρχουν. Δυστυχώς η κατάσταση θα συνεχίζεται έτσι και χειρότερα, θα έχουμε και άλλα θύματα, οι ξένοι θα μας ξεσκίζουν, αφού Κυβέρνηση, Τράπεζες, ΔΝΤ και ΕΕ είναι μέσα στην ‘αλήθεια’ τους.
Οι αλήθειες είναι κόλαση.
spyridonstalias@hotmail.com
Post A Comment:
0 comments: