ΜΠΛΟΦΑ Ή ΕΚΒΙΑΣΜΟΣ; Η Σαουδική Αραβία «τραβάει το σκοινί» και απειλεί να διακόψει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ

Γράφει ο Παναγιώτης Βελισσάρης - Λυμπερίδης

«Ερωτικό» καυγαδάκι ή διαζύγιο; Το μόνο σίγουρο είναι πως οι σχέσεις Σαουδικής Αραβίας – ΗΠΑ περνούν μία περίοδο έντασης, αφού το Ριάντ εμφανίζεται σφόδρα ενοχλημένο από τους ελιγμούς της
αμερικανικής κυβέρνησης στο συριακό ζήτημα, ενώ τα πρόσφατα – έστω και δειλά- βήματα προσέγγισης που έγιναν μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης φαίνεται πως εξοργίζουν ακόμη περισσότερο τον βασιλιά Αμπντουλάχ.

Μπορεί τα πρώτα σημάδια δυσαρέσκειας της Σαουδικής Αραβίας απέναντι στην εξωτερική πολιτική που ακολουθεί ο Ομπάμα να είχαν εμφανιστεί 2 χρόνια πριν και συγκεκριμένα εξαιτίας της στάσης των ΗΠΑ στις εξελίξεις που οδήγησαν στην ανατροπή του Χόσνι Μουμπάρακ στην Αίγυπτο (... τον οποίο το Ριάντ στήριζε), ωστόσο τις τελευταίες δύο εβδομάδες φαίνεται πως ξέσπασε μία κρίση ανάμεσα στους μέχρι πρότινος στρατηγικούς εταίρους.

Η αρχή έγινε την περασμένη εβδομάδα με την άρνηση του Ριάντ να καταλάβει την έδρα του μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το γεγονός ότι οι πέντε μόνιμοι διαμόρφωναν ή μπλόκαραν τις όποιες αποφάσεις κατά το δοκούν, μία κίνηση που για πολλούς στόχευε την Κίνα και τη Ρωσία, χώρες που πρόσφατα στάθηκαν απέναντι σε μία επέμβαση στη Συρία.

Το κερασάκι όμως στην τούρτα ήταν η ομοβροντία δηλώσεων από σημαίνοντα μέλη της βασιλικής οικογένειας, οι οποίο ούτε λίγο, ούτε πολύ προειδοποίησαν ότι η σημαντικότερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα της Μέσης Ανατολής θα επανεξετάσει τη «στρατηγική» σχέση που έχει με τις ΗΠΑ, η οποία χρονολογείται από το 1932.

Ο αντίκτυπος ήταν μεγάλος, ειδικά εάν αναλογιστεί κανείς ότι ανάμεσα σε αυτούς που ανέλαβαν να γνωστοποιήσουν τη δυσαρέσκεια του Ριάντ απέναντι στην Ουάσινγκτον είναι και ο πρίγκιπας Μπαντάρ μπιν Σουλτάν, ένας άνθρωπος ο οποίος τις τελευταίες δεκαετίες υπηρέτησε πιστά όχι μόνο τα συμφέροντα της Σαουδικής Αραβίας, αλλά κυρίως αυτά των ΗΠΑ.

Ο πρίγκιπας Μπαντάρ, ο οποίος είναι επικεφαλής των σαουδαραβικών μυστικών υπηρεσιών – θέση κλειδί που αντικατοπτρίζει εν πολλοίς τις επιδιώξεις του βασιλείου- σε κεκλεισμένων των θυρών ενημέρωση του προς δυτικούς διπλωμάτες μετέφερε την έντονη δυσαρέσκεια του Ριάντ για τη στάση των Ηνωμένων Πολιτειών στο θέμα της Συρίας, αλλά και τη στασιμότητα που επικρατεί στο παλαιστινιακό πρόβλημα.

Και ο συγκεκριμένος αξιωματούχος, μόνο τυχαίος δεν είναι: Έχοντας υπηρετήσει για περισσότερα από 22 χρόνια ως πρέσβης της Σαουδικής Αραβίας στην Ουάσινγκτον και με διασυνδέσεις στα ανώτατα κλιμάκια εξουσίας – ανάμεσά τους οι πρώην πρόεδροι των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ, Ρόνταλ Ρέιγκαν αλλά οι δύο Μπους- ο θεωρείται ο άνθρωπος τον οποίο το Ριάντ εμπιστεύεται τις «ειδικές» αποστολές, ενώ έχει κάνει και ορισμένα... μερεμέτια για λογαριασμό των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως ο ρόλος που έπαιξε στην υπόθεση Ιράν – Κόντρα τη δεκαετία του 80.

Ο άνθρωπος των «ειδικών» αποστολών

Μία τέτοια αποστολή είχε εξάλλου να φέρει σε πέρας τον Ιούλιο του 2012 όταν αναλάμβανε επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του βασιλείου: Να ανατρέψει με κάθε τρόπο και κόστος το καθεστώς Άσαντ στη Συρία, γεγονός που αποτελεί το νούμερο ένα στόχο της εξωτερικής πολιτικής του Ριάντ.

Ο Μπαντάρ το' ρίξε αμέσως στη δουλειά. Σε συνεργασία με την Τουρκία, το Κατάρ και την Ιορδανία, έβαλε σε λειτουργία ένα δαπανηρό σχέδιο εξοπλισμού της αντιπολίτευσης, σε οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο, σπαταλώντας πολλά δισεκατομμύρια ζεστών πετροδόλαρων, δίχως να κάνει ιδιαίτερες διακρίσεις ως προς το... ποιόν των ανταρτών που διοχετευόταν η βοήθεια.

Και αυτό φάνηκε στην πορεία αφού οι τζιχαντιστικές ομάδες, που κάποιες εξ΄αυτών έχουν κηρύξει υπακοή στην Αλ Κάιντα, εξελίχθηκαν κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου στις πιο επίλεκτες και σκληραγωγημένες του αντάρτικου.

Ο σαουδάραβας πρίγκιπας δεν έμεινε μόνο στην υποστήριξη της αντιπολίτευσης στο εσωτερικό της Συρίας, αφού πέρασε πολύ χρόνο σε διάφορες πρωτεύουσες ανά την υφήλιο ώστε να δρομολογήσουν μία στρατιωτική επέμβαση που θα έφερνε το θανάσιμο πλήγμα στο καθεστώς Άσαντ.

Αυτός εξάλλου ήταν ο κομιστής της εξωπραγματικής πρότασης προς τη Μόσχα τον Αύγουστο που μας πέρασε, η οποία προέβλεπε την αγορά ρωσικών οπλικών συστημάτων αξίας πολλών δισ. ευρώ, αλλά και την απόσυρση του Ριάντ από την κούρσα του φυσικού αερίου στην αγορά της Ευρώπης, με αντάλλαγμα την πλήρη απόσυρση από τη Συρία, και αντίστοιχα να αναλάμβανε η Σαουδική Αραβία τον έλεγχο της κατάστασης στη χώρα μετά το τέλος του εμφυλίου.

Το Ριάντ χάνει την ψυχραιμία του

Η απάντηση φυσικά ήταν από μέρους του Πούτιν ήταν αρνητική, λίγες ημέρες αργότερα εκδηλώθηκε η φερόμενη επίθεση με χημικά κατά ανταρτών σε προάστιο της Δαμασκού – μία ενέργεια προβοκατόρικη για αρκετούς δημοσιογράφους- και άνοιξε η συζήτηση για στρατιωτικής εμπλοκή των Δυτικών, ένας δηλαδή από τους στόχους του Ριάντ.

Κάπου εκεί όμως το πράγμα... χάλασε, αφού τελικά επικράτησε η ψυχραιμία και ο Ομπάμα, αφού έπαιξε για αρκετές εβδομάδες το «χαρτί» των βομβαρδισμών, αποφάσισε να δώσει λύση δια της διπλωματικής οδού, συμφωνώντας με τη Ρωσία στην καταστροφή του χημικού οπλοστασίου του Άσαντ, ο οποίος κέρδισε χρόνο και παρέμεινε – έστω και αποδυναμωμένος- στην εξουσία.

Η Σαουδική Αραβία μαζί με την Τουρκία άρχισαν να απομονώνονται αφού το αβέβαιο στοίχημα τους δεν έδωσε πίσω τα αναμενόμενα, αλλά η αυτό που πραγματικά εκνεύρισε τους Σαουδάραβες ήταν ο ακριβώς επόμενος ελιγμός του Ομπάμα.

Οι δίαυλοι επικοινωνίας που άνοιξε η Τεχεράνη με την Ουάσινγκτον, η επανέναρξη των συνομιλιών για το πυρηνικό πρόγραμμα με τη διεθνή κοινότητα και γενικότερα η εμφανής αλλαγή στάσης απέναντι στο Ιράν εδώ και 30 χρόνια, δημιούργησαν φόβους ότι αλλάζουν οι συμμαχίες και οι προτεραιότητες της αμερικανικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή με ότι αυτό συνεπάγεται για τη θέση της Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή.

«Δεν ξέρουμε τι προσπαθούν να κάνουν οι ΗΠΑ με το θέμα της Συρίας. Φαίνεται ότι το χρησιμοποιούν ως διαπραγματευτικό ατού για το Ιράν», είπε χαρακτηριστικά ο Χαλίντ αλ – Ντακίλ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο του Ριάντ, σχολιάζοντας στο πρακτορείο Bloomerg.

Σημαντικό ρόλο εξάλλου παίζει και η θρησκευτική αντιπαλότητα ανάμεσα στους Σουνίτες Σαουδάραβες και τους Σιίτες Ιρανούς, με το Ριάντ να πιέζει τις ΗΠΑ παλαιότερα για στρατιωτική επέμβαση κατά της Τεχεράνης , ώστε να σταματήσει το πυρηνικό της πρόγραμμα, όπως τουλάχιστον προκύπτει από τα διπλωματικά έγγραφα που διέρρευσαν στο Wikileaks το 2010.

Με τις σχέσεις των δύο μέχρι πρότινος στενών συμμάχων να βρίσκονται για πολλούς στο χειρότερο σημείο από την αρχή τους, η οποία χρονολογείται από το 1932, και τη Σαουδική Αραβία να εμφανίζεται σφόδρα δυσαρεστημένη, σημαίνων νόημα αποκτά η «επανεξέταση της σχέσης μας με τις ΗΠΑ», που είπε ο Μπαντάρ ενημερώνοντας τους διπλωμάτες. Μπλόφα ή εκβιασμός; Ο χρόνος θα δείξει...